Zenbat sagar mota daude Euskal Herrian?

1.000 sagar barietate inguru daude Euskal Herrian

Zenbat sagar mota ezagutzen dituzu?

Ziur naiz supermerkatuetan aurki ditzakegun mahai sagar mota ezberdinei buruz hitz egiten entzungo zenuela. Baina, entzun al duzu inoiz sagardo sagarren berri?

Gaur egun, Euskal Herrian sagardoa egiteko 1.000 bertako sagar barietate baino gehiago daudela uste da, nahiz eta barietate horietako 106 bakarrik dauden Eusko Jaurlaritzak onartuta Euskal Sagardoa Jatorri Deitura sagardoa egiteko. Sagar ezberdinak aukeratu eta nahastean hasten da sagardoa egiteko prozesua, eta sagardotegi bakoitzak barietate ezberdinak aukeratzen ditu. 

106 sagar horien artean, 3 sagar mota aurki ditzakegu: gozoak, gaziak eta mikatzak. Sagardotegietako enologoek sagardo ezberdinak sortzen dituzte sagar mota hauen portzentai ezberdinak konbinatuz. Ohikoena upel bakoitzean sagar gazien % 40, sagar mikatzen % 40 eta sagar gozoen % 20 nahastea izaten da. Azken hauek alkohola eta karboniko naturala sortzeko behar den azukrea ematen dute, sagar mikatzek gorputza eta kolorea ematen dute, eta sagar garratzek beharrezko freskura eta azidotasuna ematen dute.

Euskal Sagardoa Jatorrizko Deiturak dituen 500 hektarea baino gehiagotan, sagar barietate hauetako batzuk aurki ditzakegu:

• Arantzate: Barietate honek Irungo Meaka auzoan du jatorria, Gipuzkoan. Aranzate familiari zor dio izena, eragin handiko familia, XV. mendean Irunen dorretxeen, erroten eta burdinolen jabe zirenak.
• Astarbe eta Mendiola: Biek Astigarragan dute jatorria, lehenengoak sortu zuen familiaren abizena du izen eta bigarrenak familia honen baserri zaharraren izena du.
• Moko: Sagar garratza eta mikatza da, sagardogileek asko baloratzen dutena. Ezin hobea da sagardoa egiteko, baina inor ez da gai haginkada bat sartzeko aurpegia bihurritu gabe, azidotasuna dela eta. Hernaniko Iparragirre baserriarekin harreman estua du.
• Errezil: Reineta izenez ere ezagutzen da gaztelaniaz. Sagar azidoa da, mingostasun puntu txiki bat du eta azukre dezente. Sagardoa egiteko zein jateko erabiltzen da. Errezil izena izen bereko Gipuzkoako herri txikitik datorkio, nahiz eta, herri horretan, barietate horri Ibarbi esaten zaion, bertako haranaren izena eta herriko baserri batena.

Eta askoz sagar gehiago ere!

Sagardoa egiteko sagar eskaria dela eta, beste leku batzuetatik inportatu behar da, batez ere Normandiatik. Paradoxikoa da, antza, duela mende batzuk Normandiara sagar barietate ugari eraman zituztenak euskaldunak izan zirelako. Julien le Paulmierrek, 1589an argitaratutako "Le premier traité de cidre" lanean, dioenez, "zalantzarik gabe, duela asko asmatu zen sagardoa, antzina-antzinatik Bizkaian (garai hartako autore batzuek Bizkaia deitzen zioten Euskal Herri osoari). Bere obraren azken zatian, "Greffe de Monsieur" eta "Barbarie" bezalako  sagarrak aipatzen ditu, Guillaume d 'Ursus bizkaitarrak ekarri zituela aipatzen du, Nafarroako Erresumako pertsonaia gerrazalea.

Gaur egun, sagardotegiak lan handia egiten ari dira bertako sagar barietate horiek guztiak zaintzen. Eskerrak eman behar dizkiegu bertako barietateak erabiltzen dituzten sagardogileei. Horiei esker, gure sagarrek historian iraungo dute.

Hau eta askoz gehiago ezagutzeko, animatu eta ibili gure sagastietan eta sagardotegietan barrena!