Gipuzkoa udaberrian: sagar loreen paradisua

“Martxoko lorea ez balitz hobea, apirileko lorea urrea baino hobea ta maiatzeko lorea batez baino hobea.”

Gipuzkoako sagardoaren kulturaren esaldi mitikoa, udaberria iristean entzungo duzu urtero sagarra eta sagardo naturala ekoizten duten baserritarren ahotan. Gure eskualdean hain errotuta dagoen esaera horrek sagarrondoak garai egokian loratzearen garrantziaz hitz egiten du; izan ere, loratze goiztiarregiak zuzenean eragin diezaiokeelako sagar-ekoizpenari.

Loratzeaz gain, udaberrian beste ezinbesteko fenomeno bat sortzen da: polinizazioa. Ba al dakizu zein intsektuk jokatzen duen beharrezko rola gure sagastietan? Erleak. Intsektu txiki horretatik askok ihes egiten dute, baina ezinbestekoa da sagarra ekoizteko, loreak polinizatzeko ardura baitute.

Zer da loreen polinizazioa? Urtero udaberrian garatzen den prozesu naturala da. Erleei esker gertatzen da, lore batetik bestera polena eramaten dutenak. Erleak lore batean pausatzen direnean nektarrarekin elikatzeko, lore horren anteretan dagoen polena beren hanketan geratzen da; beraz, polena hurrengo lorera garraiatuko du. Polena hurrengo lorearen estigman geratuko da, eta hortik polena obulutegira jaitsiko da, ernalketa erraztuz. Ernalketa horretatik sortuko dira frutaren garapena sustatuko duten haziak.

Polinizaziorik gabe, beraz, ez da fruiturik garatuko eta ez da sagar uzta onik izango. Gainera, kontuan izan behar dugu polinizazio horren ia % 90 erleei esker gertatzen dela. Horregatik, oso garrantzitsua da hauek zaintzea.

Hori esanda, sagarrondoen loraldiari esker Gipuzkoako udaberrian sortzen den paisaia ikusgarriari erreparatuko diogu. Denok badakigu Gipuzkoa Euskal Herriko sagardogintza-eskualde nagusia dela, eta egiten dugun sagardo naturalaren kopurua ekoizteko, sagarrak behar ditugu. Lurralde osoa sagasti ederrez zipriztindua dago zoazen lekura zoazela.

Gipuzkoan, mila hektarea inguru sagarrondo eta 500 sagar mota baino gehiago daude gure sagardo preziatua egiteko. Udaberriaren etorrerarekin batera, ehunka sagasti horiek kolore zuriz eta arrosaz tindatzen dira, eta, horrela, gure eskualdea “Valle del Jerte” edo Hanami (Japonian esaten dioten bezala) bihurtzen da.

Baduzu plana, hurbil zaitez gure sagastietara! Hainbeste mimo eta esfortzuz ehunka familiek zaintzen dituzten horiek. Sagardotegiek eta Sagardoa Routek bisita gidatuak eta hainbat jarduera antolatzen dituzte sagastietan. Esperientzia paregabea da, zuriz eta arrosaz hornitutako landa-paisaia ederra eta tokiko kultura eta historia uztartzen dituena. Mendez mende Gipuzkoako familiak sagarrondo hauei esker atera dute bizia aurrera, sagardoa eginez hauen fruituarekin. 

Murgildu zaitez sagasti batean udaberri honetan! Ikas ezazu sagarrondoen prozesu naturalei buruz, loreez, fruituez, bertan bizi diren animalia txikiez... Sagarrondoek gure familietako belaunaldi asko zaindu dituzte, eta orain guri dagokigu sagarrondoak zaintzen ikastea.