Zer ikusi Donostia inguruan?

Harribitxi txiki bat da Donostia, Kantauri itsasoaren parean mendi berdez inguratuta dagoena. Hiria, Gipuzkoako hiriburua, jan eta edan onaren sorlekua da. Europako Kultur Hiria ere izan zen 2016an; beraz, janari eta edari goxoa eta kultura paregabea munduan, zer gehiago behar duzu?

Donostia bisitatzeko oso hiri erraza da, ez baita oso handia, eta ikusteko ezinbestekoak diren leku guztiak elkarrengandik oso hurbil daude. Egun batean edo bitan, hiria osorik bisitatu daiteke ezer galdu gabe: Kontxako hondartza ospetsua, pintxorik onenak dituzten Alde Zaharreko tabernak, San Telmo Museoa, Igeldo Mendiko Jolas Parke zaharra, Zurriola Hondartzako olatuak…Leku zoragarri hauek guztiak oinez eta 24-48 ordutan bisitatu daitezke.

Horregatik, gaur Donostiatik gertu ikusteko eta egiteko 10 gauza proposatzera natorkizue, zuen egonaldia bi egun baino gehiagokoa bada. Egonaldi laburra izanda ere, hiriburua plan horietako batzuekin konbinatu zenezakete, horrela esperientzia osoago batekin itzuliko zinatekete etxera.

1. BERTAKO SAGARDOTEGI BAT BISITATZEA

Geroz eta Euskal Sagardotegi tradizional gehiagok eskeintzen dituzte bisita gidatuak beraien etxeetan Sagardoa Route-ri esker. Bizi txotx esperientzia, dastatu euskal sagardo naturala eta bidaiatu gure jatorrira! Euskal lurraldearekin, kulturarekin eta gastronomiarekin oso lotuta dagoen milaka urteko edari honen sekretuez gozatu tokiko gida baten eskutik. Sagastiak, dolare-baserriak, elaborazio-guneak, upeltegiak eta, nola ez, etxeko sagardo naturala dastatuko duzu, gipuzkoarrok egiten dugun bezala: botilan eta zuzenean upeletik. Txoootx! Sagardo naturala upeletatik zuzenean dastatzeko deia da, sagardotegiko menu tradizionalaz gozatzen duzun bitartean. Behin eta berriz bizi nahiko duzun esperientzia da!

2. ZUMAIA ETA FLYSCH-A

Donostiatik 34 kilometrora, Zumaia topatuko dugu, geologia-ondare aitortua duen kostaldeko herri zoragarria. Herri txiki honetan, "flysch" delakoa ezagutzeko aukera izango dugu, gizateriaren historiaren 50 milioi urte baino gehiago kontatzen dizkiguten harrizko formazio ederrak. "Flysch" liburu ireki handi bat bezalakoa da. Itsasbehera dagoenean bisitatzeko unerik onena da; izan ere, horrela, itsasoaren azpian dauden formazio harritsu bertikalak zein horizontalak ikusi ahal izango dituzu. Flysch-a Euskal Kostaldeko Geoparkearen zati da, Zumaia, Deba eta Mutrikuko herriak hartzen dituen 14 kilometro.

Flysch ederretik paseatu, San Telmo baseliza bisitatu eta Itzurun hondartzan surfean aritzeaz gain, Euskal Herriko olagarrorik onenaz gozatuko duzu, plater tradizional nagusia baita. Zumaiak urtero ospatzen du Olarro Eguna, olagarroaren eguna. Musika eta tradizioz beteriko eguna, goizean goizetik olagarroa era guztietan jaten dena. 

Paseoak itsasontzian, surfa, olagarroa, ondare geologikoa eta kulturala, mendi-ibiliak…Hau guztia eta askoz gehiago Zumaian, zeren zain zaude bisitatzeko?

3. IGARTUBEITI DOLARE BASERRIA

Bisita ezazu Igartubeiti, XVI. mendeko dolare-baserria, antzinako euskal dolare-baserrien benetako bizitza islatzen duena! Igartubeiti XVI. mendearen erdialdean eraiki zuten eta euskal baserriaren Urrezko Aroaren ordezkari bikaina da. Jatorrizko zurezko egitura bikain kontserbatua du, eta barruan egurrezko dolare handi bat du sagardoa ekoizteko. Hori dela eta, Euskal Herriko baserri interesgarrienetako bat da.

Baserriak balio kultural, historiko, antropologiko, arkitektoniko eta sinbolikoen multzo bat biltzen du, eta balio horiek euskal ondarearen funtsezko elementu bihurtzen dute. Bere barnealdea antzinako baserrien benetako bizitza birsortzen duen museo berria bihurtu da. Bertan, zuzenean eta interferentziarik gabe, duela lau mendeko euskal baserri baten barruko bizitza nolakoa zen esperimentatu daiteke, bere argiztapen, altzari eta erreminta originalekin, eta baita hura bustitzen zuten usainekin ere.

4. EZAGUTU BERTAKO ARDI ARTZAIN BAT

Ezagutu ezazu gertutik Goierri bertako artzain baten eskutik. Gipuzkoako eremu hau Donostiatik 45 kilometrora dago, eta bertan, Euskal Herriko gaztandegi onenetako batzuk aurkituko dituzu. Sar zaitez Gipuzkoako barnealdean eta dastatu gure gozamen handienetako bat!

Gaztandegiko artzainak bere baserriko eta gaztandegiko ateak irekiko dizkizu Idiazabal gazta nola egiten den ezagutzeko. Ardi latxaren ezaugarriak eta sekretuak ezagutuko dituzu, gazta egiteko gunea eta larreak bisitatuko dituzu, eta, jakina, Idiazabal gazta dastatuko duzu, Euskal Sagardo edalontzi batekin batera. Hau guztia, Aizkorri mendikatearen eta Txindoki mendiaren ikuspegi zoragarriez gozatzen duzun bitartean.

5. TXAKOLINA GETARIAN

Ba al zenekien Donostia inguruan 443 hektarea mahasti baino gehiago ditugula? Eta mahasti hauek guztiak gure urre zuri preziatua egiteko dira, txakolina, Getariako Txakoliña Jatorrizko Deitura. Mahasti horien % 90 kostaldean daude, eta Getaria da Ondarrabi Zuri mahats gehien duen herria, txakolina egiteko erabiltzen den barietate nagusia.

Getaria kostaldeko herri txiki bat da, 3.000 biztanlekoa, Donostiatik 25 kilometrora. Getariara hurbiltzen bazara, euskal edari tradizional hori dastatzeko aukera izango duzu bertako upategi batean. Upategi horiek euskal kostaldera begira daude, eta bertako mahastiek ezaugarri oso bereziak dituzte, munduan paregabeak egiten dituztenak.

Txakolinaren sorlekua izateaz gain, herria oso ezaguna da jatetxeen kanpoaldean dauden arrain-parrillengatik, balea-portu zaharragatik eta hiru pertsona ospetsuren jaioterria izateagatik, hala nola Juan Sebastian Elkano marinelarena, Cristobal Balenciaga moda-diseinatzailearena eta Pepita Embil zarzuela abeslariarena, Placido Domingoren ama. Zatoz Euskal Kostaldeko altxor txiki honekin gozatzera! 

6. KANOA URUMEA IBAIAN

Ezagutu Donostia eta inguruak sagardoaren ibaitik! Donostiak historia handiko ibaia du: Urumea, hamarkada askotan sagardoaren ibaia bezala ezaguna. Benetako proposamena, kirola eta euskal kultura batzen dituena.

Urumea izena euskal "ura" + "mehea" hitzetatik dator, sakonera gutxiko urak esan nahi du. Ibai hori zeharkatuko duzu gure eskualdearen barrualderantz arraunean, eta, bidean, bertako fauna eta flora espezieak ikusi ahal izango dituzu habitat naturalean. Donostia inguruko herrietako portu zahar batzuk ere ikusiko dituzu uretatik. Bertan, hondarra, barazkiak eta sagardoa kargatzen zituzten itsasontzietan. Ontzi horien izena "ala" zen, eta hauen bitartez eramaten zituzten produktuak hirira merkatuan saldu ahal izateko.

Sagardoa ez zen bakarrik merkatuetara iristen, baizik eta Urumea ibaian barrena Donostiako portura eramaten zuten sagardogileek, horrela balea arrantzaleek sagardoa beraiekin eraman ahal izateko Ternuara (Kanada) egiten zituzten bidaia luzeetan.

Hau eta beste gauza asko ikasiko dituzu ibaian gora arraunean egiten duzun bitartean!

7. EGIZU ZEURE SAGARDOA

Egin zeure sagardoa eta egun batez sagardogile izan! Zure sagardoa nola egin dezakezun erakutsiko dizugu. Familiaren sagastian hasiko gara, sagarra kizkiarekin biltzen, eta zakutan eramango dugu prentsen eremura. Bertan, gure sagar-zukua egingo dugu, matxakaren eta eskuzko prentsaren bidez. Bukatzeko, zure ahaleginaren emaitza den zukua dastatuko duzu.

Opari gisa sagar prentsatu berriaren zuku ekologikoaren botila bat eramango duzu. Jarduera amaitzean, sagardotegiko upategian sartzeko aukera ere izango duzu, upeletatik sagardo ezberdinak zuzenean dastatzeko, sagardotegiko menu tradizional batekin edo haurrentzako menu batekin lagunduta. Adin guztientzako egokia den kultur jarduera entretenigarria da.

8. HERRI KIROLEN GYMKHANA

Jarduera hau konbinazio ezin hobea da denbora pasa, deskonektatu eta euskal kultura ezagutzeko. Plan bikaina da lagunekin, familiarekin edo lankideekin harremana estutzeko. Hiru kasuetan, jolas eta erronka desberdinak planteatuko dira taldean egiteko.

Euskal Herria beti egon da bere tradizio eta ohiturekin lotuta. Baserrietako antzinako lanak kirol-jardueretara eraman dira, euskal “herri-kiroletara”.

Tokiko tradizioak hurbil-hurbiletik ezagutuko dituzu, proba horiek guztiak egiten dituzun bitartean. Horien artean ditugu sokatira, lokotzak, harriak arrastatzea, txapela jaurtitzea...

Izerdi pixka bat bota eta ondo pasa ondoren, euskal sagardotegi tradizional batean otordu bat egitea proposatzen dizuegu. Bertan, sagardoa zuzenean zurezko upeletatik dastatuko duzue, sagardotegiko menu tradizional batez gozatzen duzuen bitartean.

9. MENDI IBILBIDEAK

Euskal mendietatik paseatzea plan perfektua da! Donostia inguruan ehunka mendi-ibilaldi dituzu, jende guztiarentzako ibilaldietatik eta tontor harritsu zorrotzetaraino.

Euskal Herria edertasun natural bereziko lurraldea da, non protagonista nagusiak mendiak, haranak, haitzarteak, itsaslabarrak, parke naturalak, ur-jauziak eta abar diren.

Gure baso, zelai eta gailurretan zabiltzala, euskaldunen historia, sinesmenak eta mitologia ezagutuko dituzu. 

Kirol eta kultur eguna bertako sagardotegi batean bazkari on batekin amaitzea proposatzen dizugu. Bertan, gure urre likidoa (sagardoa) dastatuko duzu, sagardotegiko ohiko menua dastatzen duzun bitartean.

10. BARNEALDEKO HERRIETAN MURGILDU BIZIKLETAN

Alde Zaharreko pintxo-taberna guztiak bisitatu ondoren, zer hoberik bizikleta hartu eta Donostia inguruko haran sakonetan sartzea baino.

Garai batean meatze-trenbidea zena bizikletaz egingo dugu, Leitzaran bailara, Donostiatik 15km-ra. Leizaran ibaia jarraitzen duen ibilbide ikusgarri honek Leitzara eramango gaitu, Nafarroara. Ibaiko jauziak eta putzu sekretuak dira udatiar askoren gogokoenak. Joan-etorria egiteko, Euskal Herriko historian eta naturan barrena ibilbide honek eskaintzen digun airea hostotsua eta kalitateaz gozatuko dugu.

Jarduera horiek guztiak eta askoz gehiago Donostia inguruan, beraz, ez geratu hirian eta sartu gurekin gure eskualdearen barruan! Ziur nago ez zarela damutuko, eta behin eta berriz errepikatu nahiko duzu.